فهرست :

تاریخچه سوادآموزی بزرگسالان در جهان

تاریخچه سوادآموزی بزرگسالان در ایران

فعالیت های سوادآموزی قبل از انقلاب

فعالیت های سوادآموزی بعد از انقلاب

نهضت سوادآموزی

هدف مرحله ای

آشنایی با دیدگاه تاریخی سوادآموزی بزرگسالان در جهان و ایران

هدف های رفتاری

1آشنایی با تاریخچه سوادآموزی

2آشنایی با کنفرانس های آموزش بزرگسالان

3شناخت فعالیت های سوادآموزی

4شناخت برنامه آموزش سالمندان

5بیان تعلیمات اساسی، نهضت سوادآموزی و ...

6تاریخچه سوادآموزی بزرگسالان در جهان

در طول هزاران سال سواد خواندن و نوشتن در انحصار افراد خاص از جمله کاتبان و یا نخبگان بوده است.

«از زمان های قبل از دوران باستان یونان تا قرون وسطی شکل عمده فعالیت خواندن و نوشتن را آشکارا باید با عنوان ”سوادمذهبی“ نامگذاری کرد».(دانیل.ا.واگنر، سوادآموزی و تحقیقات گذشته،حال و آینده)

تاریخچه سوادآموزی بزرگسالان در جهان

اولین کنفرانس بین المللی آموزش بزرگسالان در سال 1929 با شرکت نمایندگان اروپایی در دانشگاه کمبریچ لندن تشکیل شد.

تاریخچه سوادآموزی بزرگسالان درجهان

یونسکو 1949 اولین کنفرانس رسمی بین المللی آموزش بزرگسالان را در شهر السینور دانمارک ترتیب داد. این کنفرانس بر روی دو موضوع تاکید داشت :

             نیاز به عدالت اجتماعی

             توازن و هماهنگی بین المللی

تاریخچه سوادآموزی در جهان

یازده سال بعد یعنی در سال 1960 اجلاس مونترال برگزار شد. این اجلاس به لحاظ لزوم ایجاد تغییر در شیوه زندگی و نفوذ وسایل ارتباط جمعی و بخصوص تلویزیون موضوع بحث خود را «آموزش بزرگسالان در دنیای متغیر» قرار داد.

تاریخچه سوادآموزی بزرگسالان در جهان

nبحث اصلی کنفرانس بین المللی وزیران آموزش و پرورش جهان در تهران سال 1344 سواد آموزی تابعی بوده است.

تاریخچه سوادآموزی بزرگسالان در جهان

از موارد مهم مورد تاکید کنفرانس توکیو 1972 آموزش مداوم بود.

سمپوزیوم بین المللی سوادآموزی تخت جمشید در دهمین سالگرد کنفرانس تهران در سال 1975 به منظور ارزیابی نتایچ فعالیت های سوادآموزی در دهه گذشته تشکیل شد و منجر به قطعنامه تخت جمشید گردید. در این قطعنامه تصریح گردید که سوادآموزی فقط فرایند یادگیری مهارتهای خواندن و نوشتن و حساب کردن نیست بلکه کمک کردن به آزادسازی انسان و رشد کامل اوست. در سال 1985 کنفرانس بین المللی آموزش بزرگسالان در پاریس برگزار شد. در این کنفرانس آموزش بزرگسالان منبع فعالی در خدمت محرومان توصیف شد. شرکت کنندگان در این کنفرانس اغلب سازمان های پناهندگان و آزادی بخش بودند. از نتايج مهم اين كنفرانس اين بود كه حق آموختن شامل حق خواندن و نوشتن، حق پرستش و تفكر كردن، حق تجسم و خلق كردن، حق شناخت محيط خود و تدوين تاريخ، حق دسترسي به منابع آموزشي و ... به مواد حقوق بشر افزوده شود. كنفرانس بين المللي آموزش براي همه (1990) در جامتين تايلندبيانيه اين كنفرانس : آموزش بزرگسالان بخش ناگسستني برنامه هاي آموزش پايه به شمار آمد و اعلام شد كه براي جلوگيري از رشد بيسوادي لازم است اين رشد را از هر دو ورودي آن كنترل كنيم يعني از يك سو به آموزش بزرگسالان بي سواد بپردازيم و از سوي ديگر آموزش پايه را براي كودكان تعميم دهيم تا از پيوستن آنها در بزرگسالي به جرگه بي سوادان ممانعت كرده باشيم.

سال 1990 به عنوان سال جهاني سواد آموزي دهه 1990 تا 2000 به عنوان دهه بي سوادي از سوي يونسكو اعلام شد.

تاريخچه سوادآموزي بزرگسالان در جهان

برنامه میان مدت یونسکو در زمینه آموزش شامل دو محور اصلی به شرح زیر است:

            1- تقویت آموزش پایه  برای همه

            2- بازسازی نظام های آموزشی برای تطبیق آنها با نیازهای قرن بیست و یکم و بهبود کیفی و مناسب آموزش پایه با زمان.

تاریخچه سوادآموزی بزرگسالان در ايران

الف: فعاليت هاي سواد آموزي قبل از انقلاب اسلامي

ب: فعاليت هاي سواد آموزي بعد از انقلاب اسلامي

فعالیت های سواد آموزی قبل از انقلاب اسلامی

* تعلیمات اکابر و آموزش سالمندان

*تعلیمات اساسی و آموزش بزرگسالان

*کمیته ملی پیکار جهانی با بی سوادی

*طرح مبارزه با بی سوادی به صورت یک برنامه جهاد ملی از سال 1315 تا 1357

فعالیت های سواد آموزی قبل از انقلاب اسلامی

اولين اقدام رسمي براي آموزش بزرگسالان و مبارزه با بي سوادي ‹تعليمات اكابر› بود كه بين سالهاي 1315 تا 1320 اجرا شد.

فعالیت های سواد آموزی قبل از انقلاب اسلامیعلل اصلي عدم موفقيت برنامه تعليمات اكابر

الف: اعمال زور و اجبار براي شركت در كلاسها كه اين باعث نوعي واكنش منفي در افراد مي شد

ب: تخصيص اعتبار بر مبناي فعاليت هاي كلاسهاي اكابر و تعداد افراد شركت كننده در كلاسها بود كه باعث ارائه آمارهاي خلاف واقع شد.

فعالیت های سواد آموزی قبل از انقلاب اسلامی

آموزش سالمندان (1322):

جذب بي سوادان به كلاسهاي شبانه با تشويق به جاي اجبار و اكراه نخستين گام در راد تغيير بنياد فلسفه آموزش بزرگسالان بود.

فعالیت های سواد آموزی قبل از انقلاب اسلامی

علل عدم موفقيت بنياد خاور نزديك (1328)

الف: هزينه هاي تحميلي بر بودجه كشور

ب: اشاعه غيرمستقيم فرهنگ غربي

فعالیت های سواد آموزی قبل از انقلاب اسلامیتعليمات اساسي (1332- 1340) :

يونسكو اشاعه دهنده اين فكر بود كه در مناطق روستايي اجرا شود.فعالیت های سواد آموزی قبل از انقلاب اسلامی

علل عدم موفقيت تعليمات اساسي :

الف: عدم تناسب محتواي برنامه ها با ويژگيهاي روستاييان

ب: هزينه سنگين در اجراي آن

فعالیت های سواد آموزی قبل از انقلاب اسلامی

آموزش بزرگسالان:

در برنامه آموزش  بزرگسالان مقرر شد وزارتخانه هايي نظير كار، كشاورزي، فرهنگ، جنگ و سازمان هايي كه با بزرگسالان بيسواد سروكار دارند در برنامه هاي سوادآموزي مشاركت كنند و نيز كتابهايي به نام ‹همه باسواد شويم› براي تدريس آنها تهيه گرديد.

سپاه دانش و كميته پيكار با بيسوادي (1343):

            اقدامات طرح فوق براي جلب بيسوادان به كلاسهاي مبارزه با بيسوادي:

                        - استفاده از راديو و تلويزيون و مطبوعات

                        - تطبيق ساعات كلاسها با اوقات فراغت اشخاص

                        - كمك در نگهداري فرزندان مادران

                        - ملزم كردن كاركنان بيسواد دولت به شركت در             كلاسها

                        - ...

طرح مبارزه با بي سوادي

مقرر شد طرح مبارزه با بي سوادي به صورت يك برنامه جهاد ملي درآيد و در طول يازده سال يعني تا سال 1366 بي سوادي از جامعه رخت بربندد. اين برنامه تا پايان نيمه اول سال 1357 ادامه يافت.

نهضت سواد آموزی

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در هفتم دی ماه 1358 با پیام رهبر انقلاب فعالیت های سوادآموزی با عنوان «نهضت سواد آموزی» مبتنی بر اصل بسیج عمومی برای مبارزه با بی سوادی و ترویج فرهنگ مستقل آغاز به کار کرد. در طرح نهضت سوادآموزی آموزش سواد در چهار دوره صورت می گیرد که هر دوره در مدت زمانی خاص و در مجموع بین 2 الی 3 سال به طول می انجامد. این دوره ها عبارتند از :

nدوره مقدماتی

nدوره تکمیلی

nدوره پایانی

nدوره پنجم

دوره مقدماتی

این دوره اولین دوره تحصیلی بزرگسالان است که در آن سوادآموزان با شناخت کافی که نسبت به حروف الفبای فارسی و نحوه کاربرد آنها در کلمات پیدا می کنند باید به راحتی از عهده خواندن و نوشتن متون ساده فارسی نظیر روزنامه ها و مجلات برآیند و همچنین ریاضیات را در سطحی که پاسخگوی نیاز روزانه آنها باشد.

دوره تکمیلی

دوره تکمیلی دومین دوره تحصیلی سازمان نهضت سوادآموزی است که در آن سوادآموزان خواندن و نوشتن کلمات و متون ساده فارسی و همچنین قرآن مجید را می آموزند. در این دوره انجام محاسبات ریاضی نیز تعلیم داده می شود.

دوره پایانی

دوره پایانی سومین دوره تحصیلی سازمان نهضت سوادآموزی است که سوادآموزان می توانند علاوه بر تثبیت آموخته های خود پس از کسب مهارت های لازم و موفقیت در مواد امتحانی آن برای شرکت در پایه پنجم نظام رسمی آموزشی  کشور مهیا شوند.

دوره پنجم

دوره پنجم، چهارمین دوره تحصیلی سازمان نهضت سواد آموزی محسوب می شود که در آن سوادآموزان مانند دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی آموزش و پرورش تحصیل

            می کنند و می توانند با شرکت در امتحانات نهایی این وزارتخانه به مقاطع بالاتر تحصیلی ارتقا یابند.

اهداف نهضت سواد آموزی

nزیر پوشش قراردادن کودکان لازم التعلیم در روستاهای فاقد مدرسه

nزیر پوشش قرار دادن روستاییان و عشایر بی سواد

nزیر پوشش قرار دادن کارگران بی سواد کارخانه ها و کارگاه های دولتی و غیردولتی، سربازان وظیفه بی سواد، کارکنان بی سواد، ادارات و نهادهای انقلابی، زندانیان بی سوادو بالاخره کلیه افرادی که از نعمت سواد محروم هستند.

عوامل موثر در عدم توفيق كامل نهضت سوادآموزي

nعوامل برون سازماني

nعوامل درون سازماني

الف: عوامل برون سازماني

            1. نرخ بالا و فزاينده رشد جمعيت

            2. مشكل كودكان بازمانده از تحصيل

            3. كمبودهاي اقتصادي

            4. بي تفاوتي بخشي از افراد جامعه

            5. بي سوادان مانده از قبل

ب: عوامل درون سازماني

            1. نداشتن تشكيلات منسجم بخصوص در سالهاي اول كار نهضت سواد آموزي

            2. نداشتن برنامه جامع و حساب شده

            3. كمبود نيروي فكري در درون نهاد سوادآموزي

            4. نداشتن سرپرست دائم در سالهاي اول انقلاب كه بهترين فرصت براي اجراي طرح ضربتي به حساب مي آمد

            5. نبودن امكانات كافي

            6. نبودن تبليغات كافي

            7. فقدان مواد مفيد خواندني

            8. محتواي ضعيف و نامناسب مواد خواندني

            9. بازگشت به بي سوادي به علت نداشتن آموزش عميق

فصل سوم : شناخت جامعه نوسواد

            فهرست :

            جمعیت نوسواد شهرنشین، روستانشین و کوچ نشین

            تفاوت های موجود میان جمعیت شهری و روستایی

            تفاوت های موجود در میان کشور ما

            شناخت انگیزه های فردی برای سوادآموزی

                        شرایط و محیط زندگی سوادآموزانگ

                        نگرش بی سوادان به تعلیم و تربیت

                        شیوه های جذب بی سوادان در برنامه های سواد آموزی

هدف مرحله ای

nشناخت جامعه نوسوادان اعم از شهری، روستایی و کوچ نشین

nآشنایی با تفاوت های جامعه نوسوادان در جهان

هدف های رفتاری

nشناخت عوامل موثر در تداوم بی سوادی

nراه های مبارزه با بی سوادی

nیادگیری شیوه های مناسب آموزش کوچ نشینان و روستاییان

nآشنایی با تفاوت های جامعه شهری و روستایی

nآشنایی با نیازهای آموزش افراد نوسواد

nشناخت عوامل موثر در ایجاد انگیزه و تشویق و جذب بی سوادان

جمعیت کوچ نشین

کوچ نشینان به گروه های اجتماعی- حرفه ای و یا اقلیت هایی گفته می شود که در گروه های قبیله ای کوچک و بزرگ در جستجوی وسایل معاش در درون اجتماع، یک ملت یا در سراسر مرزهای بین المللی به مسافرت و مهاجرت می پردازند.

تفاوت های موجود میان جمعیت شهری و روستایی

nخانواده روستایی یک واحد تولید و مصرف است

nاقتصاد اجتماع روستایی بر مبنای اقتصاد دهقانی است

nحس همیاری و تعاون در میان جوامع روستایی بیشتر از جوامع شهری است

nدر مقایسه با جوامع شهری، اجتماعات روستایی فرهنگی ایستا و راکد دارند

nپایبندی به فرهنگ های سنتی در جوامع روستایی بسیاری بیشتر از جوامع شهری است

نرخ بی سوادی

نرخ بی سوادی در کشورهای در حال رشد نسبت به کشورهای توسعه یافته بسیار بالاست. بر اساس آمار مستند در سال 1985 حدود 98 درصد بی سوادان جهان در کشورهای در حال رشد سکونت داشته اند که 666 میلیون نفر آنها در آسیا، 162 میلیون نفر در آفریقا، 44 میلیون نفر در آمریکای لاتین و حوزه کارائیب بوده اند. همچنین 60 درصد بی سوادان را زنان تشکیل داده اند.

شناخت انگيزه هاي فردي براي سوادآموزي:

nفراهم كردن موقعيتي كه در آن سوادآموزان احساس نياز به سوادآموزي كنند، در ايجاد انگيزه اهميت زيادي دارد.

عوامل موثر در ایجاد انگیزه و تشویق و جذب بیسوادان در فعالیت های سوادآموزی

nشرایط و محیط زندگی سوادآموزان

nنگرش بی سوادان به تعلیم و تربیت

nشیوه های جذب بی سوادان در برنامه های سوادآموزی

فصل چهارم : اهداف، ویژگی ها و روش های آموزش بزرگسالان

فهرست :

 اهداف آموزش بزرگسالان   

            هدف های سوادآموزی

ویژگی های آموزش بزرگسالان

            انعطاف در زمان-انعطاف در مکان- انعطاف در سن- انعطاف در پذیرش-توام شدن آموزش و مسئولیت های شغلی

 ساختار تشکیلاتی آموزش بزرگسالان

 اهداف  دولت در اجرای برنامه های سوادآموزی

ادامه فهرست

   روشهای آموزش بزرگسالان

            روشهای عمومی

            روشهای سوادآموزی

                        سوادآموزی تابعث

                        سود آموزی مبتنی بر آگاه سازی

            ضرورت آموزش مداوم       

            روش های اختصاصی

هدف مرحله ای

nشناخت هدف های آموزش بزرگسالان

nآشنایی با ویژگی ها و ساختار تشکیلاتی آموزش بزرگسالان و اهداف دولت

هدف های رفتاری

nبیان نقش آموزش حرفه ای

nآشنایی با ویژگی های برنامه های آموزش بزرگسالان

nآشنایی با انواع ساختار تشکیلاتی و سازماندهی آموزش بزرگسالان

nآشنایی با روشهای عمومی آموزش بزرگسالان

nآشنایی با برنامه سوادآموزی تابعی

nبیان آموزش مداوم

اهداف آموزش بزرگسالان

آنچه مسلم است اهداف آموزش بزرگسالان به طور کلی و هدف های سوادآموزی به طور اخص باید با اهداف کلی آموزش و پرورش و درنهایت، با هدف های آرمانی یک ملت، همسو و هماهنگ باشد.

هدف های سوادآموزی

برخی از هدف های خاص سواد آموزی عبارتند از :

* فراهم کردن امکاناتی برای بزرگسالان در جهت کسب مهارت هایی که در طول دوران کودکی و جوانی از آن محروم بوده اند

 *ایجاد آگاهی سیاسی و افزایش توانایی و مهارت لازم

 *بالابردن اعتماد به نفس بزرگسالان از طریق افزایش آگاهی و دانش آنان

 *افزایش آگاهی شهروندان نسبت به حقوق، وظایف و مسئولیت های خود

 *کاهش نابرابری های اقتصادی و اجتماعی

ویژگی های آموزش بزرگسالان

nانعطاف در زمان

nانعطاف در مکان

nانعطاف در سن

nانعطاف در پذیرش

nتوام شدن آموزش و مسئولیت های شغلی

ساختار تشکیلاتی آموزش بزرگسالان

 در اجرای برنامه های آموزش بزرگسالان به سه نوع ساختار تشکیلاتی می توان اشاره کرد:

 * تشکیلات دولتی متمرکز

 * تشکیلات دولتی غیرمتمرکز

 * تشکیلات غیردولتی غیرمتمرکز

تشکیلات دولتی متمرکز

            در سازماندهی آموزش بزرگسالان به صورت تشکیلات دولتی متمرکز، دولت به تنهایی مسئولیت طراحی و اجرای برنامه های آموزش بزرگسالان را به عهده می گیرد.

تشکیلات دولتی غیرمتمرکز

            در سازماندهی به صورت تشکیلات دولتی، غیرمتمرکز ساختار تشکیلاتی به نحوی طراحی می شود که دولت مرکزی بخش قابل توجهی از وظایف خود را به مقامات اداری منطقه ای و محلی تفویض می کند.

تشکیلات غیردولتی غیرمتمرکز

در تشکیلات غیردولتی غیرمتمرکز، سازماندهی توسط بخش خصوصی و گروه های داوطلب با حمایت و تشویق دولت صورت می گیرد.

روش های آموزش بزرگسالان

- روش های عمومی          

            شبه سوادآموزی

                        سوادآموزی تابعی

                        سوادآموزی مبتنی بر آگاه سازی

            آموزش مداوم و تکمیلی

- روش های اختصاصی

روش های برنامه ریزی درسی

روش های سوادآموزی

در این روش تلاش اصلی این است که اشخاص بی سواد با مهارت های خواندن و نوشتن و حساب کردن آشنا شوند و با یکدیگر ارتباط مکتوب برقرار کنند.

در سالهای اخیر روش های سوادآموزی تابعی و سواد آموزی مبتنی بر آگاه سازی بیش از سایر روش ها مورد استفاده قرار گرفته اند.

سواد آموزی تابعی

سواد آموزی تابعی نوعی سواد آموزی است که با آموزش های تخصصی معمولا از نوع فنی ادغام شده است. این نوع سوادآموزی، که مستقیما با رشد و پیشرفت جامعه مربوط است در زمینه اولویت های اجتماعی و اقتصادی قرار می گیرد و به صورت بخشی از برنامه های عمرانی طرح ریزی و اجرا می شود.

هدف سواد آموزی تابعی

هدف سواد آموزی تابعی، آموزش کامل بزرگسالان بی سواد با توجه به نقش تولیدی و شهروندی آنان است  (زهرا صباغیان).

اصول برنامه های سواد آموزی تابعی

            1- اصل تابعی بودن

            2- اصل انتخاب

            3- اصل مشارکت

            4- اصل ادغام

            5- اصل تداوم

            6- اصل همکاری

            7- اصل تنوع       

            8- اصل فشردگی

هدف سواد آموزي تابعي :

اصل تابعي بودن :

اين نوع آموزش تابع اهداف جامعه است و با توجه به نيازهاي مشخص شركت كنندگان و برنامه هاي توسعه اقتصادي و سياسي جامعه انجام مي گيرد.

اصل انتخاب :

مواد و محتوا و روشهاي آموزش بايد منطبق با ويژگيهاي سوادآموزي مانند سن، جنس، موقعيت اجتماعي و اقتصادي حرفه و شغل آنها باشد، به طوري كه افراد يك كلاس تا حد ممكن از هر جهت هماهنگ و همگن باشند.

اصل مشاركت :

به معني مشاركت مستقيم بزرگسالان در برنامه هاي آموزشي از يك سو و از سوي ديگر مشاركت فعال سازمانهاي مختلف  دولتي و خصوصي در برنامه ريزي آموزشي است.

اصل ادغام :

كليه فعاليت هاي سوادآموزي بايد بر اساس يك برنامه واحد و يكپارچه انجام گيرد. به نحوي كه مهارتهاي حرفه اي، اقتصادي و اجتماعي نيز همراه با مهارتهاي خواندن و نوشتن و حساب كردن آموزش داده شود و آموزشهاي نظري و عملي به صورت مكمل يكديگر مورد استفاده قرار گيرد.

اصل تداوم :

با توجه به اينكه سوادآموزي تابعي با آموزش مهارتهاي حرفه اي همراه است در واقع مرحله اي از آموزش مداوم محسوب مي شود.

اصل همكاري :

سوادآموزي تابعي با توجه به ماهيت و ويژگي هاي خود، به همكاري كليه سازمانها و بخش هاي مختلف اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي نيازمند است. اجراي برنامه هاي آموزش تابعي نمي تواند در اختيار سازمان واحدي باشد و براي آموزش افراد در زمينه هاي مختلف به كليه

تخصص ها نياز است. بنابراين بايد از متخصصان سازمانها و منابع مالي مختلف دولتي و غيردولتي استفاده كرد.

اصل تنوع :

از آنجا كه سوادآموزي تابعي بر اساس ويژگي هاي مختلف فردي، اجتماعي، اقتصادي و حرفه اي بزرگسالان تنظيم مي شود بنابراين تنوع در برنامه هاي آموزشي با توجه به تفاوتهاي موجود در جامعه ضرورت دارد.

اصل فشردگي :

مطالب و محتواي برنامه هاي سوادآموزي تابعي در مدت زماني بسيار كوتاه ارائه مي شود و كوشش مي شود كه بزرگسالان بتوانند با صرف حداقل زمان دانش خود را تا حد امكان افزايش دهند.

سوادآموزی مبتنی بر آگاه سازی

اساس شیوه فریر بحث درباره استعمار در تمام ابعاد فرهنگی، سیاسی و اقتصادی است. او در روش خود راههای نابود کردن استعمار را به صورتی ملموس برای سوادآموزان مطرح می کند.

آموزش بزرگسالان

روشهاي اختصاصي

آموزش بزرگسالان

آموزش مداوم

                                                            http://mohajer1359.blogfa.com/post-27.aspx