عبداالله معتمدي *

نیاز سنجی مطالعه اي است که طی آن اطلاعاتی براي برآورد نیازهاي یک گروه، جامعـه یا سازمان جمع آوري می شود و نیازسنجی آموزشی می تواند به برنامـه ریـزي درسـی، شناسایی مشکلات افراد، اندازه گیري یادگیري فراگیران، پاسخگو کردن، بهبـود فعالیـت  ها یا ارایه بازخورد به افراد و مداخله آموزشی کمک کند. درایـن تحقیـق، بـا اسـتفاده ازبرخی تکنیک هاي عمده نیازسنجی یعنی تکنیـک دلفـاي، مصـاحبه چهـره بـه چهـره و بارشی مغزي و انتخاب نمونه هایی از جامعه آموزشیاران، کارشناسان و نو سوادان تلاش شد تا تنوع نیازهاي آموزشی نوسودان در ابعاد فرهنگی و اجتمـاعی مشـخص شـود. درمجموع، 46 نیاز فرهنگی و 54 نیاز اجتماعی از سوي گروه هـاي مختلفـی مطـرح شـد.تحلیل اولویـت بنـدي آموزشـیاران، کارشناسـان و سـوادآموزان از نیازهـاي فرهنگـی واجتماعی نشان داد که بین نظر این سه گروه تفاوت معنی داري وجود دارد. 

کلید واژه: نیازسنجی آموزشی، آموزشیارن، نیاز فرهنگی، نیاز اجتماعی

بیان مسئله:

1 نیاز

به عنوان فاصلۀ بین آنچه هست و آنچه بایـد باشـد تعریـف شـده اسـت (اسـتفن و

2 تریراگانن

، 2009)، و نیازسنجی

3مطالعهاي است کـه طـی آن اطلاعـاتی بـراي بـرآورد

4 نیازهاي یک گروه، جامعه یا سازمان جمعآوري مـی شود(جاکوبسـن

5 و اوکـانر .(1998،

6 همچنین گفته شده است: نیازآموزشی

به کمبودهـا و نقایصـی برمـی گـردد کـه از طریـق آموزش قابل رفع اسـت(عباس زادگـا ن و تـرك زاده، 1379). در ایـن تحقیـق، منظـور از نیازهاي آموزشی فرهنگی نقائص و کمبودهایی است کـه زنـان درموضـوعات فرهنگـی همچون باورها، عادتها و آداب و رسوم با آن مواجه بوده و خود از آن شکایت داشته یـا  نقایص فرهنگی که خود آنها نیز بدان توجه نداشته اما از مقایسه وضعیت فرهنگی آنها با فرهنگهاي دیگـر قابـل درك اسـت. ایـن تعریـف مبتنـی بـر تعریـف نیـاز آموزشـی،7 تقسیم بندی هاي موجود از انواع نیازها و تعریف فرهنگ است. فرهنگ در لغت به معنـاي علم، دانش، ادب، معرفت، تعلیم و تربیت و آثار علمی و ادبی یـک قـوم یـا یـک ملـت 8 است(عمید، 1374). از فرهنگ تعاریف متعددي ارائه شدهاست. تـري یانـدي  ،(1378)

در کتاب فرهنگ و رفتار اجتماعی مینویسد فرهنگ براي جامعه همچون حافظـه بـراي انسان است و یکی از جامع ترین تعاریف مربـوط بـه فرهنـگ را کـه بسـیار کوتـاه نیـز میباشد از هرسکویتز نقل می کند. هرسکویتز در کتاب خودش به نـام انسـان شناسـی

فرهنگی تعریف فرهنگ را چنین ارائه داده است: فرهنگ، بخش انسان سـاخته ي محـیط است.منظور از نیازهاي آموزشی  اجتماعی، نقائص و کمبودهایی است که به علت آنهـا زنـان احساس میکنند در انجام وظایف و مسئولیت هاي خود در قبال جامعه نـاتوان هسـتند و یا نقایص و مشکلاتی در کار خود میبینند و یا نقایصی که در این موارد دارند اما خـود به راحتی متوجه آنها نبوده و تنها یک بیننده فهیم از مقایسه وضعیت اجتماعی آنهـا بـا سایر گروهها متوجه نقایص آنها میشود.

پژوهش در نظامهاي آموزشی

نیازسنجی آموزشی میتواند به برنامهریزي درسی، شناسایی مشکلات افراد، اندازه گیـري یادگیري فراگیران، پاسخگو کردن، بهبود فعالیتها یا ارائـه بـازخورد بـه افـراد و مداخلـۀ 1 آموزشی کمک کند(گرانت 2002،شناسایی نیازهاي آموزشی زنان نوسواد در ابعاد فرهنگی و اجتماعی میتواند گام یزرگی در جهت توسعه وضعیت اجتماعی و فرهنگی زنان محسوب میشود. در حالیکه تهیـه وتدارك هرگونه محتواي آموزشی براي نوسوادان ضرورت نیازسنجی آموزشـی را مطـرح می سازد، اما اطلاعاتی که پیرامون نیازهاي آموزشی زنان در ابعـاد فرهنگـی و اجتمـاعی بدستمیآید میتواند فراتر از برنامه هاي معمول سوادآموزي، مورد استفاده دسـتگاههاي دیگر نیز قرارگیرد. در سال 1992 دفتر یونیسف در خاورمیانه و آفریقاي شمالی، اعضاي پیوسته بـین المللـی مؤسسه (خلاقیت) را مأمور کرد تا مطالعه اي در قالب رهنمودهایی براي بهبود وضـعیت آموزش و پرورش دختران در منطقه تدوین کنند. ایـن مطالعـه نتیجـه بررسـی داده هـاي آماري تحقیقات موجود در خاورمیانه و آفریقاي شمالی بـود. نخسـت، اسـناد و مـدارك مربوط به پپیشینه تحقیق کهاز طریق مجموعههاي تخصصـی و بـه ویـژه اداره منطقـه اي یونیسف در «امان» جمع آوري شده بود، به منظور شناسایی وضعیت تحصـیلی دختـرا ن در 21 کشور خاورمیانه و آفریقاي شمالی مورد بررسی قرار گرفت. این بررسی با توجـه به تعیین وضعیت آموزشی دختران در هر یک از کشورهاي منطقه انجام گرفـت. سـپس نیازهاي آموزشی بر اساس وضعیت آموزش و پرورش شناسـایی شـدند. راهبردهـا نیـز براساس نیازهاي آموزشی تدوین شدند. سرانجام به منظور تسهیل در ارتباط کشـورها وبه کارگیري راهبردهاي مشابه، کشورهایی که داراي نیازهاي مشـابه بودنـد، گـروه بنـدي شدند. براي هر گروه ستاد پروژهاقدام به تدوین و یا انتخاب راهبردها با در نظـر گـرفتن مشخصات خاصی کرد(مشتاقی،1375). در تحقیق دیگري میرمعزي (1376)، آموزش زنان روستایی را مطالعـه کـرد. وي مـدعی است: زنان روسـتایی بـراي شـرکت در کلاسـهایی کـه جهـت آمـوزش آنهـا در نظـر گرفته شده است انگیزه دارند، بنابراین جا دارد که به آنان توجـه بیشـتري مبـذول شـود.غالب کارشناسان معتقدند که زنان روستایی اعتماد به نفس کافی ندارند. درصد بالایی اززنان روستایی اهمیت نقش خود را در تولید نمیدانند، و باید آنها را از هویـت خـود

نیازهاي آموزشی زنان ...

نقشی که در تولید دارند آگاه ساخت. کارشناسان زن از تساوي حقوق اجتمـاعی، بنحـوشایسته برخوردار نیستند. در مورد تبعیض موجود در محیط کار نیز بیشترین درصـد بـه گروه موافقین اختصاص دارد که وجود این مسئله را تأیید میکند. هرچند نیازسنجی آموزشی براي تمامی افرادي که قرار است تحت آموزش قرار بگیرنـد لازم به نظر میرسد اما وقتی مخاطب در شـرایط سـنی بـالاتري باشـد ایـن نیازسـنجی ضرورتی مضاعف پیدا میکند زیرا افراد وقتی دورة کودکی را پشت سر مـی گذارنـد بـه لحاظ روانشناختی نسبت به مفاهیمی که براي آنها بی معنا باشد و بااطلاعـات مکتسـب آنها پیوند نداشته باشد بازخوردي منفی نشان می دهند.بررسی جمعیت باسواد کشور که بالاي 15سال دارند نشاندهندة افزایش نرخ باسوادي از62/9 درصد درسال 1370 به84/6 درصـد در سـال 1385 مـی باشـد کـه افـزایش 21/7درصد را نشان میدهد. نسبت باسوادي مردان 8/4 درصـد بیشـتر از زنـان بـوده اسـت(مرکز آمار ایران،1386). بنابراین علیرغم زحمات زیادي که براي مبارزه با بـی سـواد يطی سالهاي اخیر صورت پذیرفته است، متأسفانه هنوز جامعه ما با میلیونها نفر بیسـوادروبروست.در کنار مسئله اساسی بیسوادي بخش بزرگی از جامعه به ویژه زنـان و آنهـم بـه طـورگســترده تــر بــیســوادي زنــان روســتایی، در حــال حاضــر از جملــه دغدغــه هــاي نهضتسوادآموزي رجعت نوسوادان به بیسوادي اسـت. هـر چنـد هنـوزهم بخشـی ازجامعه با مشکل بیسوادي مواجه هستند، اما نگرانی از رجعت به بیسـواد ي نـه تنهـا درحوزه نوسوادان نگرانکننده است که میتواند انگیزه هاي سوادآموزي را براي بیسـواد ان هم تقلیل دهد.مطالعه حاضر با یک نگرش سیسـتماتیک آموزشـی بـه معضـل بـی سـواد ي و همچنـین رجعت به بیسوادي پرداخته شده است. نگرش سیستماتیک به آمـوزش، فرآینـدي بـراي پیشرفت مناسب، موثر و کارآمد برنامه هاي آموزش است. در این نگرش طراحی آموزش باید بر اساس نیازهاي آموزشی صورت گیرد. ز نظر تاریخی گفته شده است نیازسنجی ابتداً مکانیزمی براي طراحی و توسعه برنامه هـا 1 است(چن ، 2005). فراگیران مطالبی را میآموزند که مورد نیـاز آنهـا اسـت . اگـر بـین نیازهاي واقعی زنان با آنچه که دیگران نیاز تشخیص میدهند تطابق وجود نداشته باشـدبارش مغزي یکی دیگر از فنونی است که در نیازسنجی میتواند مورد استفاده قرارگیـرد، واین مسئله به خصوص هنگامی مصداق دارد کـه افرادشـرکت کننـده در نیازسـنجی درقالب گروههاي مشورتی سازمان یافته باشند. درحین برگزاري جلسه بارش مغزي چهـارقانون اساسی باید رعایتشود: انتقاد صورت نگیرد، تفکرباز ومحدودنشده تشـویق شـود،حداکثر نظریهها (در رابطه با نیازها) تولید شود و عقاید و نظریههاي افراد مختلف با هم ترکیـب شـود. دربـارش مغـزي عقایـد صـرف نظـر از کیفیـت آنهـا ثبـت مـیگـردد(فتحی واجارگاه،1377).جامعه آماري تحقیق حاضر شامل 1) آموزشـیاران نهضـت سـوادآموزي ، کـه بـه عنـوان کارشناسان نهضت سوادآموزي مطالعه شدند،2)کارشناسان خارج از نهضت سـوادآموزي شامل افراد مطلع محلی و همچنـین صـاحب نظرانی کـه مـدت نسـبتاً مناسـبی در منـاطق مختلف مورد مطالعه حضور داشته اند و 3) نوسوادان. نوسوادان شـامل دو گـروه بودنـد.گروه اول نوسوادانی بودند که در مراحل تکمیلی، پایانی و پـنجم تحصـیل مـی کردنـد وگروه دوم نوسوادان درگروههاي پیگیر، خدمات مکاتبهاي و آموزش رسانهاي بودند.از جامعه اول که مجموعاً شامل 161 آموزشیار بود (نهضت سوادآموزي سازمان آموزش و پرورش استان چهارمحال و بختیاري،1381)، نمونهاي به حجم 45 نفر بطـور هدفمنـداز این جامعه انتخاب شد. باتوجه به نوع تحقیق و اینکه آموزشیاران نهضت علی ا لقاعده باید صاحبنظر بوده تا بتوانند بـه درسـتی پیشـنهادهایی دربـاره نیازهـاي آموزشـی زنـان نوسواد داشته باشند. از مسئولان نهضت استان خواسته شد تا آموزشیاران خـوش فکـر وصاحب نظر را در هر منطقه معرفی نمایند. آموزشیاران معرفی شده توسط مسئولان نهضت به یک جلسه دعوت شده و درآن جلسه پس از توضیح درباره موضوع تحقیق انتظـارات محقق ازآنها مطرح و پرسشنامه تحقیق به همراه راهنماي تکمیـل پرسشـنامه در اختیـارآنها قرارگرفت و پس از تکمیل از آنها تحویل گرفته شد.از جامعه دوم یعنی کارشناسان خارج از نهضت نیـز نمونـه اي هدفمنـدي انتخـ اب شـد.حجم این نمونه 66 نفر بود این عده عمدتاً شامل معلمان، افـراد صـاحب نظر در شـوراها،افراد صاحب نظر در وزارت کشور،و دیگر افراد آگاه محلی بودند. براساس روش دلفاي ازکارشناسان خارج و داخل نهضت خواسته شده بود که بر اساس تعریفی کـه از هـر نیـازارائه شده بود حتی الامکان ده نیاز فرهنگی و ده نیاز اجتماعی مربوط بـه نوسـوادن را نـام  ببرند. در تشریح روش دلفاي کلی بودن نیازهایی که توسـط پاسـخ دهنـدگان مشـخص میشود یکی از عیوب این روش دانسته شـده اسـت. بـراي ایـن کـه ایـن مشـکل را دراطلاعات جمعآوري شده به حداقل برسانیم از پاسخ دهندگان خواسته میشـد نیازهـایی را که در حوزه فرهنگی و حوزة اجتماعی مشخص میکنند کلی نباشـد و تـا آنجـا کـه میتوانند پاسخهاي خود را ریز و مصداقی بیـان کننـد. بـراین اسـاس نیازهـاي مفصـلی توسط کارشناسان در حوزههاي مختلف بیان شد. تمامی نیازهایی کـه مطـرح شـده بـود کدگذاري شده و براساس کد وارد برنامۀ spss شد.نوسوادان در پایه هاي تکمیلی، پایانی و پنجم جامعه دیگـر تحقیـق بودنـد. ایـن جامعـه مجموعاً 1370 نفر بود (نهضت سوادآموزي سازمان آموزش و پرورش استان چهارمحال و بختیاري،1381)، که نمونه اي با حجم 300 نفـر از آن مـورد مطالعـه قرارگرفـت. ایـن تعداد از مناطق مختلف بوده و انتخاب آنها با انتخـاب آموزشـیاران ارتبـاط داشـت. بـه این معنا که به تمامی آموزشیارانی که از جامعه اول انتخاب شده بودند آمـوزش داده شـد تا بتوانند از نوسوادان نیازسنجی کنند و لذا از آنها خواسته شد تا هریک، زنان نوسوادي را که تحت آموزش دارند در چند جلسه توجیه کرده و از آنها در زمینـه هـا ي مختلـف نیازسنجی کنند. به آموزشیاران روش بارش مغزي آموزش داده شـد و از آنهـا خواسـته شد تا این روش را براي نوسوادان اجرا کرده و از آنها نیازسنجی کنند.گروه دوم نوسوادان (گروههاي پیگیر، خدمات مکاتبهاي و آموزش رسـانه اي)، مجموعـاً 1232 نفر بودند (نهضت سوادآموزي سازمان آمـوزش و پـرورش اسـتان چهارمحـال وبختیاري،1381). نمونه اي به حجم 222 نفر از این گروه انتخـاب شـد. حجـم نمونـه بـااستفاده از فرمول کوکران محاسبه د.ابزارهاي اندازهگیري تحقیق عبارت بودنـد از: 1- پرسشـنامه نیازسـنج ی آموزشـی: ایـن  پرسشنامه که در قالب سوالات باز پاسخ تنظیم شده بود، همراه با دستورالعملی بـود کـه در آن ضمن توضیح هدف تحقیق، از افراد نمونه خواسته شده بود تـا براسـاس تعریـف ارائه شده از نیازهاي فرهنگی و اجتماعی و نحوه شناسایی آن در هـر فـرم بـه نیازهـایی اشاره کنند که از طریق آموزش قابل برطرف شدن باشند. 2- پرسشـنامه تعیـین اولویـت نیازهاي آموزشی فرهنگی. 3- پرسشنامه تعیـین اولویـت نیازهـاي آموزشـی اجتمـاعی.براساس اطلاعاتی که به وسیله پرسشنامه نیازسنجی آموزشی به دسـت آمـد فهرسـتی ازمجموعه پیشنهادهایی که به عنوان نیاز آموزشی فرهنگـی و اجتمـاعی ارائـه شـده بـود،تهیـه شـد. ایـن فهرسـت مجـدداً در اختیـار افـراد نمونـه تحقیـق قرارگرفتـه و از آنهـا خواسته شدهبود تا اولویت نیازها را مشخص نمایند.به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از ضریب همبستگی اسپیرمن، و براي رده بنـدي داده هـا 1 از تحلیل ممیزي استفادهشد. منظوراز رده بندي داده ها، تقسـیم مشـاهدات بـه گـروه هـا ي متجانس است، به گونه اي که مشاهدات هر گروه به یکدیگر شبیه و مشاهدات گـروه هـا ي مختلف نسبت به یکدیگرکمترین شباهت را داشته باشند (گلدسته و همکاران، 1377).2 براي تعیین معنیداري تفاوتها از آزمون من – ویتنی استفاده شد. آزمون من – ویتنـی معمولاً به جاي آزمون t براي نمونه هاي مستقل بکار میرود (داعی، 1366).نتایج:در این تحقیق دو سؤال اساسی مطرح بود. در اولین سؤال از اولویت نیازهـاي آموزشـی نوسوادان درابعاد فرهنگی و اجتماعی سؤال شدهبود. پاسخهاي ارائه شده بـه ایـن سـؤال در جداول شماره 1 و 2 ارائه شده است. در این جداول تعداد مواردي را کـه هریـک ازگروهها مطرح ساخته اند، و همچنین درصد و رتبه هر مورد مشخص شد. فرضـاً عـدد 5 درستون تعداد بدین معنی است که آن نیاز پنج بار توسط آن گروه معین بیان شـده اسـت ستون درصد از نسبت تعداد موارد بیان شده به کـل جمعیـت آن گـروه بدسـت آمـده ورتبه ها نیز براساس تعداد موارد تنظیم شده ا ند. هرچه نیازي بیشـتر مطـرح مـی شـد رتبـۀ مناسبتري دریافت میکرد.

نیازهاي فرهنگی:

در جدول شماره 1 انواع نیازهاي فرهنگی همراه با تعداد، درصد و رتبۀ آنها که توسـط آموزشیاران، کارشناسان محلـی و سـوادآموزان بیـان شـده اسـت ارائـه گردیـده اسـت.همانطور که در جدول ملاحظه میشود مجموعاً 46 نیـاز فرهنگـی مطـرح شـده اسـت. براساس نظر آموزشیاران بالاترین رتبه هاي مربوط به نیازهاي فرهنگی، به نیازهاي پایین بودن سطح فرهنگ، تبعیض بین دختر و پسر، محـدودیت افراطـی بـراي زنـان، آداب ورسوم غلط و خرافات برمیگردد. براساس نظر کارشناسـان محلـی بـالاترین رتبـه هـا ازنیازهاي فرهنگی عبارتند از: پایین بودن سطح فرهنگ، خرافات، سوء اسـتفاده از نیـروي ار زنان، آداب و رسوم غلط و محدودیت افراطی براي زنان و براساس نظـر نوسـوادان بالاترین رتبه ها عبارتند از: پایین بودن سطح فرهنگ، سوءاسـتفاده از نیـروي کـار زنـان، آداب و رسوم غلط، محدودیت افراطی براي زنان و عدم توان تطبیـق فرهنـگ خـود بـا فرهنگ هري.نیازهاي اجتماعی:در جدول شماره 2 انواع نیازهاي اجتماعی همراه با تعداد، درصد و رتبۀ آنها که توسـط آموزشیاران، کارشناسان محلـی و سـوادآموزان بیـان شـده اسـت ارائـه گردیـده اسـت. همانطور که در جدول ملاحظه میشود مجموعاً 54 نیـاز اجتمـاعی مطـرح شـده اسـت.براساس نظر آموزشیاران بالاترین رتبه هاي مربوط بـه نیازهـاي اجتمـاعی، بـه نیازهـاي ضعف پایگاه زن در خانواده، فقر، بی توجهی به مشکلات فرزنـدان، پـایین بـودن سـطح تحصیلات و اعتیاد برمیگردد. براساس نظر کارشناسان محلی بالاترین رتبه ها از نیازهاي اجتماعی پایین بودن سطح تحصیلات، نحوة تربیت فرزندان، آداب همسـر داري، فقـر وضعف پایگاه زن در خانواده است و براساس نظر نوسوادان بالاترین رتبهها بـه نیازهـاي پایین بودن سطح تحصیلات، نحوة برخورد با مشکلات خانوادگی، بیکاري، نحوة تربیت فرزندان و فقر برمیگردد.در سؤال دوم تحقیق آمدهبود: آیا بـ ین نظـر نوسـوادان، کارشناسـان درون و کارشناسـان برون نهضت سوادآمـوزي دربـارة اولویـت بنـد ي نیازهـاي آموزشـی نوسـوادان درابعـادفرهنگی و اجتماعی تفاوت وجود دارد؟در جدول شماره 3 همبستگی بین رتبه بندي نیازهاي آموزشی نوسوادان درابعاد فرهنگـی و اجتماعی، ارائه شده است. هرچند اطلاعات تحلیل شده حاکی از همبستگی معنی دار بین اولویت بنديهاي سه گروه است با این وجود ضریب همبستگی حاکی از وجوه اشـتراك بین رتبه بندي ها است.

جدول شماره 3 میزان همبستگی اسپیرمن بین رتبه بندي نیازهاي فرهنگی و اجتماعی توسط سه گروه نیازها گروهها کارشناسان سوادآموزان

تحلیل ممیزي نیازهاي فرهنگی :

توزیع مشاهدات نیازهاي فرهنگی درگـروه هـا ي مختلـف درجـدول 4 ارائـه شـده اسـت.اطلاعات ارائه شده دراین جدول نشان میدهد درصد کلی مشاهدات درست رده بنـدي شده براي این جدول 92/89 درصد بوده کهاین نسبت کاملاً قابل قبول است و همـانطورکه گفته شد این نسبتها حاکی از آن است که مشاهدات به درستی به گروههاي مربـوط برگردانده شده است.درگروه اول (آموزشیاران)، 82/2 درصد از مشاهدات مربوط به خـود گـروه آموزشـیاران،11/1 درصد به کارشناسان محلی و 6/7 درصد به سـوادآموزان برگشـت داده مـی شـود.نسبت هاي بدست آمده حاکی از آن است که عمدهترین نظرات آموزشیاران درباره نیازهاي فرهنگی سوادآموزان جنبه اختصاصی داشته است.درگروه دوم (یعنی کارشناسان محلی)، 60/6 درصد از مشـاهدات بـه خـود گروه(گـروه دوم) 7/6 درصد به گروهاول یعنی آموزشیاران و 31/8 درصد به سوادآموزان برمی گردد.این یافته هـا بـدان معناسـت کـه 31/8 درصـد مـوارد نظـر کارشناسـان محلـی بـا نظـرســوادآموزان هماهنــگ بــوده اســت و بــالاخره 97/9 درصــد از مشــاهدات گــروه سوم(سوادآموزان) جنبه اختصاصی داشته و تنها 2/.درصـد از مشـاهدات بـه گـروه اول و1/9 درصد به گروه دوم برمیگردد. درمجموع میتوان گفت:نظرکارشناسان محلی درباره نیازهـاي فرهنگـی بـه نسـبت زیـادي بـا نظـر سـوادآموزان هماهنگی دارد و این بدان معناست که کارشناسان به نیازهـایی درزمینـه فرهنگـی اشـاره کرده اند که مدنظر سوادآموزان نیز بوده است. اما نظر آموزشیاران درباره نیازهاي فرهنگـی چندان وجه اشتراکی با نظر سوادآموزان نداشته است.سوادآموزان به نیازهاي فرهنگی توجه کـرده انـد کـه مـورد توجـه کارشناسـان (اعـم ازآموزشیاران یا کارشناسان محلی) نبوده است.

تحلیل ممیزي نیازهاي اجتماعی :

جدول شماره 5 توزیع مشاهدات نیازهاي آموزشی اجتمـاعی در گـروه هـا ي مختلـف رانشان میدهد. درصد کلی مشاهدات درست ردهبندي شده دراین جـدول 94/31 درصـد بوده است که این میزان کاملاً قابل قبول است.اطلاعات ارائه شـده درجـدول نشـان مـی دهـد کـه 88/9 درصـد از مشـاهدات مربـوط به آموزشیاران به گروه خود آنها و11/1 درصد به گروه سوم(سوادآموزان) برمیگـردد وهیچ نسـبتی از مشـاهدات مربـوط بـه آموزشـیاران بـه گـروه دوم (کارشناسـان محلـی)، برنمیگردد. همچنین 72/7 درصد از مشاهدات گروه دوم (کارشناسان محلی) به خودآن گروه، 12/1 درصد به گروهاول و 15/2 درصد به گروه سوم برمیگردد و بـالاخره 97/5 درصد ازمشاهدات گروه سوم به خودآنها، 1/3 درصـد بـه گـروه اول و 1/1 درصـد بـه گروه دوم برمیگردد دراینجا نیز همچون موارد قبل میتوان گفت:برخی از نیازهاي آموزشی اجتماعی تصریح شده توسط کارشناسان (اعم از آموزشـیاران و کارشناسان محلی) مورد توجه سوادآموزان نیز بوده است.نیازهاي آموزشی اجتمـاع ی مطـرح شـده توسـط سـوادآموزان عمـدتاً جنبـه اختصاصـی داشته اسـت و ایـن نتـایج حـاکی از آن اسـت کـه عمـده نیازهـاي اظهـار شـده توسـط سوادآموزان نیازهایی احساس شده بـوده اسـت و آنهـا بـه نیازهـاي هنجـاري تـوجهی نداشته اند.

بحث:

1- نیازهاي فرهنگی:

درمجموع 46 نیاز فرهنگی توسط گروههاي مختلفی مطرح شـد. تحلیـل اولویـت بنـد ي آموزشیاران، کارشناسان محلی و سوادآموزان از نیازهاي فرهنگی نشان داد که بـین نظـراین سه گروه تفاوت معنیداري وجود دارد. این بدان معناست که هریـک از گـروه هـا ي فوق الذکر اولویت بندي نسبتاً متفاوتی را از نیازهاي فرهنگی مطرح کرده است. علـی رغـم این تفاوت نظرکلی توافق هایی را نیز دراولویت برخی ازنیازها میتوان پیدا کرد. درجدول شماره 6 ده اولویت اول نیازهاي فرهنگی براسـاس  رسـوادآموزان ارائـه شـده اسـت وهمزمان اولویت بندي آموزشیاران و کارشناسان محلی نیز ازاین موارد ارائه شده است

                   آنچنآن که قبلاً گفته شد تحلیل ممیـزي نشـان داد کـه درصـد کلـی مشـاهدات درسـت رده بندي شده درباره این نیاز 92/89 درصد بوده که این نسبت کاملاً قابل قبول میباشد.این نسبت حاکی ازآن است که مشاهدات به درسـتی بـه گـروه هـا ي مربـوط برگردانـده شده انـد. تحلیـل بیشـتر اطلاعـات نشـان داد هم پوشـی بـین نظـر کارشناسـان محلـی وسوادآموزان بسیار بیشتر از نظر آموزشیاران و سوادآموزان بوده اسـت. ایـن مطلـب بـدان معناست که بخشی از نیازهایی که توسط کارشناسان محلی مطـرح شـده اسـت مـواردي بوده ا ند که مورد توجه سوادآموزان نیز بودهاند. اما بخشـی کـه بـه طـور اختصاصـی بـه هرگروه مربوط بوده است نسبت بیشتري داشته است.79/9 درصد ازمشاهدات گروه سوم(سوادآموزان) جنبه اختصاصـی داشـته اسـت و ایـن بدان معناست که آنچه مدنظر سوادآموزان بودهاست کاملاً متمایز از نظـر دوگـروه دیگـربوده است. اگر این یافتهها را باآنچه قـبلاً دربـاره هم پوشـی بـین نظـرات آموزشـیاران وکارشناسان محلی با سوادآموزان درکنار هم قراردهیم، نتیجه کلی این است که بخشـی ازنیازهاي فرهنگی وجود دارد که هرچند آموزشیاران و کارشناسان به آنها اشاره داشته ا نداما مورد توجه سوادآموزان نبوده است. این نیازهـا را همـانطور کـه قـبلاً نیـز گفتـه شـدمی توان نوعی نیاز هنجاري دانست.براساس نتایج حاصل از تحلیل اطلاعات، اشتراك نظر درباره اولویت نیازهـاي فرهنگـی به شرح جدول شماره7 ارائه شده است.

نیازهاي اجتماعی:

درمجموع 54 نیازاجتماعی توسط گروههاي مختلف پیشنهاد شد. درجدول شماره8 بـالاترین اولویتهاي نیازهاي اجتماعی که توسط سوادآموزان مطـرح شـده اسـت ارائـه گردیـده اسـت وعلاوه برآن اولویت بندي آموزشیاران و کارشناسان نیز از این نیازها ارائه شده است.

درتحلیل ممیزي از نیازهاي اجتماعی نیز درصد کلی مشاهدات درسـت رده بنـدي شـده 94/31 درصد بوده که این به معناي برگرداندن صحیح مشاهدات به گـروه هـا ي مربوطـه است. اطلاعات بدست آمده نشان داد درحالی که 88/9 درصد از مشـاهدات مربـوط بـه آموزشیاران جنبه اختصاصی داشته و 11/1 درصـد از مشـاهدات آنهـا بـه سـوادآموزان برگشته و از کارشناسان نیز 72/7 درصد از مشـاهدات جنبـه اختصاصـی داشـته و 15/2 درصد به سوادآموزان برمیگشـت، امـا از گـروه سـوم یعنـی سـوادآموزان 97/5 درصـد مشاهدات جنبه اختصاصی داشته و درصد ناچیزي به دوگروه دیگر برگشت داشت. ایـن یافته ها دراینجا نیز بـدان معناسـت کـه آموزشـیاران و کارشناسـان محلـی بـه بخشـی ازنیازهاي اجتماعی اشاره داشته اند که این نیازها مـدنظر سـوادآموزان نیـز بـوده اسـت امـا سوادآموزان عمده ترین مواردي را که مطرح کرده اند جنبـه اختصاصـی داشـته اسـت. بـه عبارت دیگر برخی از نیازهاي اجتماعی هستند که از دیدگاه سوادآموزان پنهان بوده امـا مورد توجه آموزشیاران و کارشناسان قرارگرفته اند.براساس نتایج حاصل از تحلیل اطلاعات، اشتراك نظر درباره اولویت نیازهاي اجتمـاعی به شرح جدول شماره9 ارائه شده است.

http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/47013890906.pdf